Çocuklarda OKB Belirtileri

Çocuklarda OKB belirtileri, belli davranış kalıplarının sürekli tekrarlanması, sinirlilik ve gerginliğin eşlik ettiği bir durumdur. Çocuk sürekli aynı döngüleri tekrar edebilir.
Rutini bozulduğunda buna aşırı tepki göstermesi OKB hakkında ipucu verebilir. Obsesif kompulsif bozukluk olarak nitelenen takıntı ve zorlantı bozukluğu olarak ifade edilir. Bu davranış sorununa sahip olan çocukların aileleri de onların davranışlarından etkilenir. OKB, kişinin yakın çevresindeki insanlara karşı mantıksız olduğunu bilmesine rağmen yapmaktan geri duramadığı davranışlar sergilemesi durumudur.

Çocuklarda Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

Obsesyon çocuklarda, ergenlerde ya da yetişkinlerde istenmeyen ve kontrol edilemeyen düşüncelerin ve davranışların aniden gelmesi durumudur. Obsesif düşünceler OKB yaşayan kişilerin zihinlerine kontrol edilemez bir şekilde hücum eder.

Kompulsiyonlar, kişinin mantıksız olduğunu bilmesine rağmen karşı koyamadan yaptığı şeylerdir. Obsesyonu azaltmak için ortaya çıkan takıntılı ve tekrarlayan davranış kalıpları, kompulsiyon olarak ifade edilir. Çocuk, takıntılı düşüncelerin rahatsızlığından kurtulmak için kompulsiyonları sürekli olarak tekrar edebilir. Çok sık el yıkama, bulunduğu yeri sürekli temizleme isteği gibi durumlar dürtüsel ve kontrol edilemeyen davranışlar haline geldiğinde bu bir takıntı hastalığına dönüşür.

OKB İle Sıradan Takıntı Arasındaki Fark

Bazen herkes belli dönemlerde korkulardan ya da kaygılardan kaynaklı takıntılar geliştirebilir. Bunlar her zaman kalıcı olmak zorunda değildir. Takıntı davranışının altında yatan başka nedenler olabilir. Bazı tekrar eden düşünceler ve kaygılar dönemsel olabilir. Belli dönemlerde herkesin bazı konuları çok sık düşünmesi ve sonuca ulaşmak istedikleri şeyler hakkında tedirgin olması normaldir. Takıntılı düşünce ise normal zamanlarda da herkes için olağanüstü sayılmayan şeyler için çocuğun çok fazla saplantılı olmasıdır.

OKB anksiyete bozukluklarıyla birlikte gelişebilir. Obsesyonlar çocuğun yaşadığı yoğun bir korku ya da travma sonucu ortaya çıkabilir. Çok fazla baskılı bir ortamda olmaktan, çok eleştirilmekten, ayıplanmaktan kaynaklı takıntılar gelişebilir.

Erken Yaşta Görülme Oranı
Çocukta OKB ne zaman başlar? OKB başlangıç yaşı, çocuklarda 7-12 arası olarak kabul edilebilir. İlkokul ve ortaokul dönemlerinde evde biraz daha fazla sorumluluk alabilecekleri bir yaşa geldiklerinde ortaya çıkabilir. Bu durum, bazen aileden kaynaklanabilir. Evde mutlaka her gün temizlik yapılması gerektiği inancı varsa çocuk, bu düzene alışabilir. Bazı takıntılar aslında OKB sahibi kişilerin normali haline gelmiştir. Bunun dışında yaşanan cinsel travmalar, afetler, kaçırılma, gasp ve fiziksel şiddet gibi durumlar da çocukta çeşitli takıntılara yol açabilir.

Çocuklarda OKB Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda takıntılı davranışlar birçok alana yönelik olabilir. Bunlardan ilk akla gelen ve en çok görülenlerden bir tanesi temizlik ve hijyen takıntılarıdır. Çocuklarda obsesif bozukluklar, fark edildiği anda terapi ve aile desteğiyle tedavi edilmelidir. Çocukta OKB nasıl anlaşılır? Bu belirtileri gösteren çocuklar için psikiyatri bölümünde gerekli muayene yapıldıktan sonra çocukta OKB olup olmadığı anlaşılabilir.

Temizlik ve Hijyen Takıntıları

Temizlik ve hijyen takıntısı, farklı yerlerde vakit geçirirken buraların temizliğinden şüphe etme şeklindedir. Umumi tuvaletleri kullanamama, bir kafede yemek yiyeceği zaman masanın pis olmasından şüphelenme gibi durumlar, çocuğun sosyal hayatını da kötü etkiler. Kompulsif davranışlarını ağırlıklı olarak her zaman yaşadığı ve sürekli kullandığı bildiği ortamda, kendi odasında tekrar etme davranışını sergiler.

Simetri ve Düzen Takıntısı

Simetri takıntısı, çocuğun okul başarısını, sosyal ilişkilerini ve evdeki huzurunu bozabilir. Çok ileri boyutlarda engelli arkadaşlarını gördüğünde, onların duruşlarından rahatsız olup bulunduğu ortamı terk etmek isteyebilir. Duvarda yamuk asılmış olan bir tablo varsa onu düzeltmeden duramayabilir. Ortamda asimetrik bir dekorasyon varsa asıl yapması gereken şeye dikkatini veremez.

Tekrar Etme, Kontrol Etme Davranışları

Bir sözü en az üç kez tekrar etmek, ocağın kapalı olduğundan emin olmak için tekrar tekrar kontrol etmek gibi davranış kalıpları OKB belirtileri arasında yer alır. Dışarı çıkarken bir şey unutmadığından emin olmak için odasını ve çantasını tekrar tekrar kontrol eder.

Zararlı Düşüncelerden Kaçınma Çabası

Zararlı düşünceler, çocuk için akla geldiğinde üzüntü, korku ve kaygı yaratan bir olayın hatırlanması şeklinde olabilir. Bir travmanın yeniden göz önüne gelmesi durumunda çocuk, bundan kurtulmak için sürekli ellerini yıkayabilir. Bu durum büyük olasılıkla travma sonrası stres bozukluğunu işaret edebilir.

OKB’nin Günlük Hayata Etkisi

Çocuklarda OKB belirtileri, günlük hayatı kısıtlayıcı boyutta tekrar eden davranış ve düşüncelerden oluşur. Her gün yıkanmak zorunda olduğunu hissedebilir. Her gün odasını temizlemek zorundaymış gibi düşünebilir. Bunları yapamazsa kendini pis hissedebilir. Sosyallikten kopabilir, arkadaşları tarafından dışlanabilir.

Aynı filmleri tekrar tekrar izleyebilir, bir bölümünü tam anlayamamaktan kaygı duyabilir. Bu da onun gerçeklikten uzak obsesif düşünceler sergilemesine neden olabilir.

Okul Başarısı Üzerindeki Etkiler

Obsesif kompulsif bozukluk, çocuklarda ders başarısını etkileyebilir. Harfleri aynı büyüklükte yazma isteği gibi kompulsiyonlar gelişebilir. Her şeyi mükemmel yapmak istemesi ders performansını olumsuz etkileyebilir.

Sosyal İlişkilerde Zorluklar

Takıntılı düşüncelerle baş etmeye çalışan çocuk, arkadaşlarıyla sağlıklı ilişki kurmakta zorlanabilir. Asosyalleşebilir ya da girdikleri ortamda rahatsız edici davranışlar sergileyebilir.

Uyku Bozuklukları ve Huzursuzluk
Rahatsız edici düşünceler gece uykusunu da etkileyebilir. Uykusuzluk, kabus görme, huzursuzluk yaşanabilir. Bu da dikkat dağınıklığı ve düşük enerjiye yol açar.

OKB ile Karıştırılabilecek Diğer Davranışlar

Geçici takıntılar ya da dikkat eksikliği bazen OKB ile karıştırılabilir. Nihai teşhis için çocuk psikolojisi uzmanlarına başvurmak gerekir.

Dikkat Eksikliği ile Karışan Durumlar

Dürtüsellik, odaklanma zorluğu gibi belirtiler OKB ile benzerlik gösterebilir. Göz teması kurmama, ders başarısında düşüklük her iki durumda da görülebilir. Ayırt etmek için uzman değerlendirmesi gereklidir.

Ebeveynler Ne Yapmalı?

Obsesif davranışlara sahip çocuklara anlayış ve sabırla yaklaşmak önemlidir. Takıntıyı tetikleyen olayları belirlemek ve duygusal destek sağlamak gerekir. Sosyal aktivitelere katılım, sevgi ve güven ilişkisi çocukların rahatlamasına yardımcı olabilir.

Destekleyici Tutumlar

Çocuğun güzel yaptığı şeyleri takdir etmek, özgüvenini artırır. Takıntıların arkasındaki duygusal nedenlere ulaşmak ve çocuğu bu konularda rahatlatmak, gelişimini olumlu etkiler.

Hangi Noktada Uzman Desteği Şart?

Çocuk mantıklı davranmıyorsa, aile olarak baş etmek zorlaşıyorsa uzman desteği şarttır.

OKB Tedavi Yöntemleri

OKB belirtileri fark edildiğinde terapist önerisiyle tedavi sürecine başlanmalıdır.

Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)

CBT ile çocuk, korku ve kaygılarla baş etmeyi öğrenir. Takıntılardan bağımsız yaşanabileceğini fark etmesi sağlanır.

İlaç Tedavisi Ne Zaman Devreye Girer?

İlaç tedavisi, çok yoğun takıntılar ve gerçeklikten kopma durumunda çocuk psikiyatristi onayıyla uygulanır.

Aile Temelli Terapiler

Genetik ya da aile kökenli takıntılarda aile terapileri etkili olabilir. Ailenin tutumlarını değiştirmek çocuğun gelişimine katkı sağlar.