15+
Çocuklarda ve Ergenlerde Oyun Bağımlılığı
Çocuklarda Oyun Bağımlılığı Nedir?
Çocuklarda oyun bağımlılığı, psikolojik ve fiziksel olarak yıkıcı etkilere sahip kötü bir alışkanlıktır. Madde bağımlılığı kadar olmasa da kilo almaya, sağlıksız beslenmeye, sürekli ekrana bakmaktan dolayı göz bozukluklarına, sinirli ruh haline sebep olabilir. Dijital oyunların bazıları, kullanıcıları daha fazla ekran karşısında tutmak üzere tasarlanmıştır. Ekran süresi uzadıkça psikolojik yan etkiler de artmaya devam eder. Çocuklarda yoksunluk belirtisine kadar gidebilen olumsuz etkiler ortaya çıkar.
Bağımlılık Gelişiminin Nedenleri
Çekici hale getirilen toplu oyun deneyimleri, çocukların topluluğa ait olma isteğini kamçılar. Bir yere ait olma duygusu, toplu olarak oynanan oyunlarda daha fazla başarı ve haz üzerine kuruludur. Bu bazen şiddet duygusunu artırabilir. Kontrolsüz şekilde çocuğu ekran karşısında bırakmak da bir süre sonra artan sosyal izolasyona neden olur.
Sürekli dijital içeriklere maruz kalan ve sadece itaatkar bir şekilde görev tamamlayan çocuklar, empati yetisini kaybetmeye başlayabilir. Bu yalnız kalma hali çocuğu bilgisayara, tablete ya da oyun konsoluna daha bağımlı hale getirir. Çocuğun geçtiği bölümler ve başarıyla bitirdiği görevler neticesinde dopamin ve ödül sistemi ilişkisi devreye girer.
Dopamin salınımı arttıkça çocuk ödüllendirilmekten daha fazla haz alır. Oyun süresi arttıkça alınan haz yeterli gelmemeye başlar. Daha üst seviyelerdeki ödüllere ulaşma isteği, aile içi iletişim eksikliği gibi nedenlerin birçoğu, çocuğu oyun bağımlılığına itebilir. Çocuklarda oyun bağımlılığı ve dijital bağımlılık gelişmemesi için onlarla kaliteli zamanlar geçirmeye özen göstermelisiniz.
İlginizi Çekebilir: Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığı
Oyun Bağımlısı Çocuğu Nasıl Anlarsınız?
Çocuklarda oyun bağımlılığı kendini, odasından çıkmama, sürekli oyun karşısında vakit geçirme, iletişim kurmama, sosyallikten uzaklaşma şeklinde gösterir. Dışarıda gerçek beceriler geliştirmek yerine çocuk, kısa sürede ulaşabildiği dijital ödüllerle kendini mutlu etmeye çalışır. Psikolojik gelişim sürecinde bu durum oldukça sıkıntılı sonuçlar doğurabilir. Çocuğunuzu ekrana tamamen teslim etmek yerine ekran süresini sınırlı tutabilir, tükettiği içerikleri siz seçebilirsiniz.
Oyun Bağımlılığının Fiziksel ve Ruhsal Etkileri
Kısa süreli ve zararlı içeriğe sahip olmayan oyunlar, beyin gelişimine bile katkı sağlayabilir. Bunun aksine özellikle hırsızlık, yağma ve savaş temalı oyunlarda bağımlılık gelişimi daha yüksek bir orandadır. Çocuk, buradan aldığı hazla bir sonraki aşamayı merak eder. Dünyayı bir oyundan ibaret olarak algılamaya başlar.
Tuvalete gitmek dışında oyunun başından kalkmak istemeyebilir. Bu durum, çocuğun uyku rutinini bozmaya başlayabilir. Bozulan uyku rutini çeşitli ruhsal ve fiziksel rahatsızlıkları tetikler. Bunun önüne geçebilmek için aile saatleri düzenleyebilirsiniz. Birlikte dışarı çıkabilir, güzel havalarda piknik yapabilirsiniz. Çocuğunuzun kendini iyi hissetmesini desteklemek için ona, evcil hayvan bakımı, çiçek bakımı gibi görevler verebilirsiniz.
Ailelere Tavsiyeler: Müdahale ve Önleme Stratejileri
Çocuklarda oyun bağımlılığını önlemenin en güzel yolu, onlarla etkili bir iletişim içinde olmaktır. Tek başlarına odalarında zaman geçirmelerine izin vermek yerine sohbet saatleri yapabilirsiniz. Ailecek dijital detoks günleri düzenleyebilirsiniz. Bu günlerde birbirinize hikâyeler anlatabilirsiniz. Oyun bağımlısı bir çocuğunuz varsa onu o ortamdan alabilmek için ilgisini çekebilecek başka bir şey teklif edebilirsiniz. Zaman zaman sosyal aktivitelere katılmasını sağlayarak tamamen ev içinde yaşamasını engelleyebilirsiniz.
Kendiniz de iyi bir örnek olarak interneti sınırlı süreyle kullanabilirsiniz. Siz örnek davranış sergilediğinizde çocuğunuzu da ikna etmeniz kolaylaşır. Bağımlı çocuklar için durum bu kadar basit olmayabilir. Yine de biraz mücadele ile bunun üstesinden gelebilirsiniz. Haftalık ve günlük oyun oynama süreleri koyabilirsiniz. Oyun oynarken çocuğun yanında bulunabilirsiniz. Oyun oynama merakı varsa birlikte oyun seçimi yapabilir, ona eşlik edebilirsiniz.
Oyun Süresi Ne Kadar Olmalı? Yaşa Göre Öneriler
Oyun süresi, gün içinde bir ya da iki saatle kısıtlanabilir. Çocuğun yaşına bağlı olarak bu süreyi daha kısa da tutabilirsiniz. Ne olursa olsun bu süreyi esnetmeyerek onun buna alışmasını ve bağımlılığa gitmemesini sağlayabilirsiniz. Okul çağından küçük çocuklar için mümkünse ekranla temas hiç olmamalıdır. Olacaksa bu süre yarım saatle sınırlanmalıdır. Üç yaşından büyük çocuklarda zeka gelişimini destekleyecek, yapboz, eşleme gibi oyunları tercih edebilirsiniz.
İlkokul çağındaki bir çocuk için sanatsal zekayı geliştirebilecek, şiddet içeriği barındırmayan oyunları tercih edebilirsiniz. 7-8 yaşındaki çocuklar için dijital oyun seçenekleri yerine gerçek oyun alanlarına gitmeyi deneyebilirsiniz. Çocuklar için düzenlenen etkinliklerin ve yarışmaların olduğu alanları tercih edebilirsiniz. Tiyatro, müzik, resim, dans gibi sanat etkinliklerine gitmelerini destekleyebilirsiniz. Ailecek spora gidebilirsiniz. Bunu yaptığınızda çocuğunuzu ekrana esir olmaktan kurtarabilirsiniz.
Oyun Bağımlılığı ile İlgili Testler ve Ölçme Yöntemleri
Çocuklarda oyun bağımlılığı testi, bağımlılığın boyutunu anlamaya yardım eder. İnternet bağımlılığı tedavisi için öncelikle bir değerlendirme yapılır ve sonra farkındalık aşaması gelir. Psikolojik gelişim sürecinde yaşanabilecek olumsuzlukları bertaraf etmek için erken müdahale azami ölçüde önemlidir.
Çocuk, günde kaç saat oyun oynadığının farkına vararak bunun dışında neler yapmadığını, bu sürecin ona hangi zararları verebileceğini idrak edebilir. Farkındalıktan sonra bağımlılıkla mücadele süreci başlar. Bağımlılığın boyutunu anlamak için uygulanan test, dijital oyun bağımlılığı ölçeği kullanılarak yapılır. Bu ölçek çocukların ne zaman oyun oynamak istediğini, oyun oynarken nasıl hissettiğini, oyun oynaması engellenirse vereceği tepkiyi anlamaya yardım eder. Çıkan sonuca uygun olarak internet bağımlılığı tedavisi için bir planlama yapılır.
Oyun Bağımlılığı Testi
Psikolojik Tedavi ve Terapi Yöntemleri (BDT, Grup Terapisi, vb.)
Herkesin yaptığı davranışların hatta geliştirdiği alışkanlıkların arkasında bir neden vardır. Bu neden bulunduktan sonra o nedenlerin kişi üzerindeki etkisi nötr hale getirilmeye çalışılır. Çocuklarda oyun bağımlılığına yol açan nedenleri anlamak ve bunları değiştirmek için bilişsel davranışçı terapi (BDT), grup terapisi, oyun terapisi gibi yöntemlere başvurulabilir. Sanat ve müzik terapisi gibi alternatifler de duyguların ifadesini kolaylaştırmak için başvurulabilecek yöntemler arasındadır.
Ekran Dışı Etkinlikler ile Denge Kurma
Ekran dışı etkinliklere yönlendirme yaparak çocuğun sadece ekran karşısında kalmasının önüne geçebilirsiniz. Sosyalliğin de onun için bir mutluluk kaynağı olduğunu fark eden çocuk, arkadaşlarıyla ve sosyal çevresiyle vakit geçirme konusunda daha istekli olabilir. Bağımlılık seviyesindeki çocuklar için bu bazen zorlayıcı olabilir.
Oyun bağımlılığı nasıl bırakılır? Bağımlılık haline gelmiş bir şeyden kurtulmak zordur. Önce neden ona bağımlılık geliştirildiği konusunda kişinin farkındalık kazanması gerekir. Bu farkındalık mutlu olmak için oyun oynama isteği olsun. Çocuk oyun oynadığı zaman daha mı mutlu hissediyor? Oyunu bir kaçış aracı olarak mı görüyor? Çocuğu bunun üzerine düşünmeye teşvik ettiğinizde o da kendine daha farklı bir pencereden bakabilir.
Oyun bağımlılığının kendisine fiziksel ve ruhsal anlamda zarar verdiğini örneklerle gösterebilirsiniz. Bilgisayar bağımlılığı belirtileri gösteren çocuklarınızı kademeli olarak sosyal aktivitelere yönlendirerek daha sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz. Bu süreçte psikolojik destek almalarını da sağlayarak onların sağlıklı ruhsal gelişimine katkı sağlayabilirsiniz.
Ebeveyn Denetimi: Teknolojiyi Yasaklamak mı, Yönetmek mi?
Oyun bağımlısı çocuğa nasıl davranmalı? Çocuğunuz, oyun bağımlısı olduysa ona bir anda yasak koymak yerine süre sınırı getirmek daha etkili bir yol olabilir. Terapist desteğiyle bu konuda tavsiyelere uygun hareket ederek oyun bağımlılığı tedavisinde etkin sonuçlar alabilirsiniz. Çocuklarda oyun bağımlılığı, yasaklarla engellenebilecek bir durum değildir. Siz yattıktan sonra bilgisayardan ya da telefondan oyun oynayabilirler. Çocuğa yasak koymak ve onunla inatlaşmak yerine bu süreci yönetmeyi seçebilirsiniz.
Danışanlarımız Nediyor?
Ş.A
Burayı internetten buldum. Çocuğumun ergenlikle ilğili başlayan bazı sorunları vardı. Bu sorunlar okul başarısını da etkilemeye başlamıştı. Bir çok yol denedik ama durumlar hep başa sardı. Doktorumuz ile ona nasıl yaklaşabileceğimizi öğrendik. Artık evde sorunsuz bir ergenimiz var. Hem biz hem de çocuğumuz huzurlu. İyi ki İstanbul Çocuk Psikiyatri diyorum.
V.A
Önceleri bu tür tedavilere karşı çok ön yargılıydım ama Rabbim sonsuz kere razı olsun, doktorumuzla tanıştıktan sonra bu ön yargım tamamen kırıldı, çocuğumuzla ilgili çok çok ciddi olumlu sonuçlar aldık. Gerçekten samimiyetle, tavsiye ediyorum. Hocam işinde gayet uzman. Teşhisi, yönlendirmeleri ve tedavi yöntemleri mükemmel. Herkese tavsiye ediyorum. Hocama da buradan tekrar selamlarımı, saygılarımı iletiyorum. Çocuklarınızın geleceği için mutlaka dikkat eksikliği, dikkat dağınıklığı veya hiperaktive bozukluğu sıkıntıları varsa mutlaka ama mutlaka hocamla tanışmanızı öneriyorum.
C.Y
Sürecin en başında tedavi alıp almama konusunda fazlasıyla kararsızdım. Böyle bi sürece başlamanın benim için faydalı olup olmayacağından emin değildim. Ama şuan diyorum ki iyi ki başlamışım. Ben bu sürece başlayalı 10 seans oldu ve Ömer beye ilk geldiğim kişiyle şuan dönüştüğüm kişi arasında büyük bi fark var. Ve şuan dönüştüğüm kişiden ve içimdeki potansiyeli zamanla ortaya çıkarıyor oluşumdan çok mutluyum. Kendi aşamadığım şeyleri aşmamda bana çok büyük katkıları oldu. Konumu rahattı. Randevu saatlerinde herhangi bi aksama olmadı. İletişim konusunda da profesyonelce hareket edildi. Sonuç olarak bu süreçte kötü diyebileceğim herhangi bir şeyle karşılaşmadım. Benim için son derece güzel ilerleyen bi süreçti ve hala devam ediyorum. Elimde olsa hiç bırakmam 🙂
K.N
Bir kere gelmiş olmamıza rağmen tüm detayıyla bizimle ilgilenen saat kavramı asla olmayan özellikle söylüyorum cünkü bir saat diye konusmustuk öncesinde nerdeyse 1.30 saatten fazla ilgilendi ömer bey bizimle cıkarken de gerçekten ücret için çalışmış olsaydı mutlaka gelin derdi ki ne zaman danısmak için isterseniz gelin dedi kendisi devamlılık gerektirecek bir durum yok diye ekledi biz cok memnun kaldık ne zaman danısmak istersek yine kendisini tercih edeceğiz bir kez daha teşekkür ederiz kendisine.
P.S
Doktorumuzla çok güzel bir süreç geçirdik. Çocuklarla iletişimi gerçekten çok güçlü, harika bir dinleyici ve onların dünyasını, duygularını,davranışlarını çok iyi yorumluyor. Aklımızdaki tüm soruları içtenlikle yanıtladı ve her seans çok verimli geçti. Oğlum her randevuya istekle ve mutlu bir şekilde gitti, bu da onun güven veren yaklaşımını gösteriyor. Süreç boyunca farkındalıklarımı artırdı; bazen hayat içinde çok basit görünen şeylerin çocuklar için ne kadar büyük anlam taşıdığını fark etmemi sağladı. Kendisinin ilgisi, sabrı ve rehberliği harika!
T-S
Rehber öğretmenin tavsiyesiyle gittik. Dehb olan oğlum için gittik. İlk gittiğimizde çok belirsizlik içindeydik. Kaos durumundaydık. Kendisi çocuğumuzun teşhisini koydu. Neler yapmamız gerektiğini söyledi. Bize çok güzel rehberlik etti.
Sadece çocuk odaklı değil, aynı zamanda tedavi sürecinde anne babanın da psikolojisini önemsemesi çok değerliydi.
Dehb li çocuklara bakış açısı çok güzel. Her çocuğun özel olduğu, illaki bir etiket takılmaması gerektiği, çocuğun iyi olması için önce anne babanın sakin ve huzurlu olması gerektiği gibi bir çok konuda bizi uyandırdı. Her sıkıştığımızda uzaktan da olsa cevap verdi bilgilendirdi. Kesinlikle tavsiye ederim hocamızı..