Çocuklarda Anksiyete Bozukluğu Nedir? 

Çocuklarda anksiyete bozukluğu nedir? Anksiyete bozukluğu, bir konu hakkında sürekli düşünmek ve kötü şeyler olacağı hakkında yoğun kaygı duymak şeklinde kendini gösteren psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Çocuklarda anksiyete bozukluğu, küçük yaşlarda başlayan bir durumdur. Bazı korkuların ve kaygıların çocuğun aklında sürekli dönmesi, bazı düşüncelerin adeta beyne hücum etmesi halinde kendini gösteren bir ruhsal bozukluktur.

Kaygı bozukluğuna yol açan birçok faktör olabilir. Anksiyete bozukluğu, aşırı kontrolcü ebeveyn tutumları, ebeveynlerden birinde de anksiyete bozukluğu bulunması gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Anksiyetenin En Sık Görülen Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda anksiyete belirtileri arasında tırnaklarını yeme, sinirlilik, terleme, yerinde duramama gibi durumlar yer alabilir. Bu belirtiler çocuğunuzun karakterine ve yaşadığı durumun yoğunluğuna bağlı olarak değişebilir.

Yedi yaşında anksiyete bozukluğu olan bir çocuğun belirtileri arasında aileden ayrılma kaygısı, hata yapma, derslerinden düşük not alma gibi korkular çocuğun yaşam kalitesini büyük ölçüde düşürebilir. Onbir yaşındaki bir çocuğun anksiyete bozukluğu yaşamasının nedeni daha farklı olabilir. Ergenliğe adım atmanın eşiğindeyken reddedilme, beğenilmeme, ayıplanma gibi korkular ve kaygılar yaşayabilir. Bunun yanında yoğun bir sosyal fobiye sahip olabilir.

Çocuklarda farklı yaş gruplarında gelişebilen ve yoğun kaygı sonucu ortaya çıkan bu durum genellikle: korku, geceleri uyuyamama, mantıksız olsa bile sürekli aynı düşünceleri gündeme getirme şeklinde kendini gösterir.

Kaygı ve anksiyete kavramlarına çözüm bulmadan önce onları anlamak gerekir. Hangi durumda kaygı yaşanır? Kaygı nedir? Anksiyete ne demek? Kaygı, bir konuda kötü şeyler olacağı hissiyle yoğun şekilde yaşanan korku durumudur. Anksiyete; kaygıyla aynı anlama gelen yine yoğun korkulardan oluşan bir düşünce ve duygu sorunlarını ifade eden bilişsel ve davranışsal durumun adıdır.

Anksiyete Bozukluğu ile Normal Korkular Arasındaki Fark Nedir?

Normal korkular, ani gelişen ya da kısa süreli oluşan korkulardır. Zihin sürekli düşüncelerle meşguldür. Anneme ve babama bir şey olursa, okulda benimle dalga geçerlerse, yolda yürürken beni köpek ısırırsa gibi birçok düşünceyi çocuk zihninden defalarca geçirebilir. Ne kadar istese de bu düşüncelerden kurtulamayabilir. Bu düşüncelerin tekrar etmesi ise yoğun bir korku duygusu yaşamasına yol açar.

Normal korku durumu anksiyete bozukluğundan farklıdır. Normal korku yaşayan çocuğun korkusu, tehlike anı geçtiğinde bir süre sonra sona erer. Anksiyeteden farkı gerçek bir korku nesnesinin bulunmasıdır.

Çocuklarda Görülen Anksiyete Türleri

Çocuklarda anksiyete bozukluğu nedir, türleri nelerdir? Çocuklarda anksiyete bozukluğu, çok farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bunlar aşağıdaki listede yer alır:

Özgül fobi: Çeşitli nesnelerden ve durumlardan mantıksız olmasına rağmen korkma halidir. Ama çocuk için o durumlarla karşılaşmak, aşılması imkânsız bir engele eşdeğerdir. Karanlık, iğne, çeşitli hayvanlar, yüksek sesler gibi pek çok etken çocuk için yoğun kaygı sebebidir.

Selektif mutizm: Çocuğun ev dışında ve okul gibi alanlarda konuşmamayı tercih etmesi halidir. Bu konuşmama durumu, bir tercihten ziyade çocuğun sanki konuşmasına engel olan bir fiziksel engel gibi onu kısıtlar. Çocuğun konuşmasına engel olacak hiçbir durum yoktur. Duyduğu kaygı onu güvensiz hissettiği ortamda konuşmaktan alıkoyar.

Yaygın anksiyete bozukluğu: Başarısız olma korkusu, arkadaş ilişkilerinde yaşanan problemler ve kaygılar, sağlık alanında yaşanan kaygılar olmak üzere çeşitli alanlarda yaşanan yoğun kaygı bozukluğudur.

Sosyal anksiyete bozukluğu: Çocuğun sosyal bir ortamda küçük düşmekten korkması ve bu korku nedeniyle kendini geri çekmesi şeklinde ortaya çıkar.

Panik bozukluk: Çocuğun göğsünde ağrı yaşamasına, yoğun nefes darlığı yaşamasına, nabzının çok yükselmesine neden olur. Çocuk, bu anda kontrolünü kaybetme korkusu da yaşayabilir. Bütün bunların yanında atakların tekrar etmesinden endişe duyma hali de yaygın şekilde görülür.

Anksiyete Bozukluğu Hangi Yaşlarda Ortaya Çıkar?

Çocuklarda anksiyete bozukluğu okul öncesinde 3-6 yaş arasında genellikle olmaz. İlkokul dönemi olarak geçen 6-12 yaş arası dönemde de çocuklar başarı kaygısı ve sosyal fobi gibi birçok farklı kaygı türü geliştirebilir. Bu konuda onlara okulda ne yapacaklarını ve neden okula gitmeleri gerektiğini anlatarak destek olabilirsiniz.

İlkokuldan büyük olan çocuklar için okulda yaşadığı problemlerin ne olduğunu anlamaya çalışmak etkili bir sonuç almanızı sağlayabilir. Kaygıya yol açan faktörleri anlayıp çocuğun bu kaygıyı neden yaşadığını bulduğunuzda çözüm için gerekli desteği vermek daha kolay bir hale gelir.

Çocuklarda Kaygı Bozukluğuna Neden Olan Faktörler Nelerdir?

Çocuklarda kaygı bozukluğuna yol açan faktörler arasında tamamen farklı bir ortamla tanışacak olmanın verdiği korku yer alabilir. Sosyallik açısından sorun yaşayan çocuklar da okul döneminde yoğun bir kaygı yaşayabilirler.

Travma sonrası stres belirtisi olarak ortaya çıkabilen kaygı bozuklukları ise çocuk için daha zorlayıcı bir boyutta olabilir. Etkisi uzun süre devam edebilir.

Kaygının yol açtığı ruhsal bozuklukların yanında somatizasyon denilen, ruhsal kaynaklı fiziksel belirtiler de kendini gösterir. Çocuk, o kadar yoğun bir kaygı yaşar ki bedeni ona tehlikede olduğunun sinyallerini vermek üzere mide bulantısı, baş ağrısı, kusma gibi belirtiler gönderir.

Çocuk kaygısını bastırmaya ve yapmak istemediği şeyleri yapmaya devam ettiği sürece bu hastalık belirtileri kendini gösterebilir.

Anksiyete Yaşayan Çocuğa Nasıl Yaklaşmalıyım?

Çocuk anksiyete atağı geçirdiği sırada çok gergin ve streslidir. Beyin savaş ya da kaç sinyali verir. Yüksek bir adrenalin ve kortizol hormonu salgılanır. Nabız yükselir, nefes alıp verme hızı artar. Kaslar gerilir.

Böyle bir durumda bedende çok sayıda değişim yaşanırken, korku doruk noktasına ulaşmışken çocuğu sakinleştirecek bir şeyler söylemek fayda sağlayabilir. Korktuğu şeyin ona zarar vermeyeceğini sakin bir şekilde anlatmak, kaygının azalmasına yardım edebilir.

Okula gitmenin onun için korkutucu değil, mutlu olması gereken bir şey olduğunu ve faydalarını anlatmak bu konuda farklı düşünmesini sağlayabilir. Çocuk iğne yapılmasından ya da kan vermekten çok fazla korkuyorsa bu durumda korkmanın normal olduğunu ama yaşayacağı acının birkaç saniye süreceğini anlatmak etkili olabilir.

Gerekirse bu korkuları aşmak için terapi desteği almak, kaygıyı azaltmayı sağlayacak en etkili yoldur.

Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?

Çocuklarda anksiyete bozukluğu yaşam kalitesini bozar. Duygusal regülasyonu sağlayabilmek, günlük hayatı büyük oranda kolaylaştırır. Kaygılar çok yoğun bir şekilde devam ederken çocuğun dikkatini toplayabilmesi, sakinleşebilmesi pek mümkün olmaz.

Bu durumla baş etmek için kaygıya neden olan faktörleri ortadan kaldırmak ya da onları nötrleştirmek gerekir. Bunu yapabilmek için nefes egzersizlerinden yararlanabilirsiniz. Çocukla konuşarak en kötü korkusuyla yüzleşmesini sağlayabilirsiniz. Bu konuşma onun kendine ve korktuğu şeye dair farkındalık oluşturmasına yardım edebilir.

Kaygı bozukluğu fark edildiği anda bir uzman desteği alınması, çocuğun yaşamını daha sağlıklı şekilde sürdürmesine katkı sağlar.

Tedavi Süreci: Terapiler ve Destek Yöntemleri

Kaygı bozuklukları beraberinde obsesif kompulsif eğilimleri de getirebilir. Bilişsel davranışçı terapi, oyun terapisi gibi seçenekler, çocuklarda etkin kullanılan tedavi yöntemleri arasındadır.

Çocuklarda anksiyete bozukluğu fark edildiğinde ebeveyn müdahalesiyle birlikte bu durumun azaltılması mümkün hale gelebilir. Doğru yönlendirme ve rehberliğin ötesinde profesyonel yardım da çocuğun psikolojisinin düzelmesine katkı sağlar.

Çocuklarda davranış bozukluğu ve tedavisi için öncelikle çocuğu tanımak amacıyla sorular sormak önemlidir. Sonrasında onun davranış kalıplarına ve hayatını zorlaştıran rutinlerine yönelik bir terapi planı uygulanmaya başlar.

Çocuklarda Anksiyeteyi Azaltmaya Yönelik Günlük Rutinler

Çocuklarda kaygı bozukluğunu ortadan kaldırmanın ya da en aza indirmenin en etkili yolları arasında spora ve çeşitli aktiviteler yer alır.

Yetenekli oldukları sanatsal aktivitelerle uğraşmalarına müsaade ederek kaygılarını azaltmalarını destekleyebilirsiniz. Onlarla sürekli duygu paylaşımı yaparak bazen korktukları şeyler hakkında daha bilinçli olmalarına yardım edebilirsiniz.

Arkadaşlarıyla vakit geçirmesini destekleyebilir, onunla verimli ebeveyn-çocuk zamanları geçirerek kendisini iyi hissetmesini sağlayabilirsiniz.

İhtiyaç duyduğunuz profesyonel desteği almak adına İstanbul Çocuk Psikiyatri Merkezi ile iletişime geçebilirsiniz.